رفتار قاطعانه نه رفتار پرخاشگرانه  است نه ظالمانه و نه سلطه جویانه؛ رفتار قاطعانه به رفتاری گفته می شود که مستقیم، صادقانه و مناسب عقاید و احساسات ما باشد. یعنی ما در برابر موضوعات مختلف همان طوری رفتار کنیم که عقیده، احساس و نظر ماست. رفتار قاطعانه مانع سوء استفاده دیگران و تحمیل نظرات و خواسته هایشان به ما می شود و ما می توانیم خواسته ها و نظرات خود را به راحتی ابراز کنیم.
لابد با خودتان می گویید حالا اگر آدم رفتار قاطعی نداشته باشد مگر آسمان به زمین می آید؟ راستش را بخواهید بله! وقتی شما رفتار قاطع نداشته باشید یعنی رفتارتان منفعلانه است و ابراز وجود نمی کنید و تفاوت ابراز وجود با رفتار منفعلانه در این است که شما در رفتار منفعلانه از حق خودتان می گذرید اما در ابراز وجود بر حق خود تأکید می کنید و حاضر نیستید کسی حق شما را پایمال کند.
خیلی ها فکر می کنند وقتی باید رفتار قاطعانه ای داشته باشند یعنی باید رفتار پرخاشگرانه از خودشان نشان دهند و قاطع بودن را با خشونت اشتباهی می گیرند در صورتی که کاملا در اشتباهند چون در رفتار پرخاشگرانه آدم ها فقط روی حق خودشان تأکید دارند و به حقوق دیگران تجاوز می کنند، اما در رفتار قاطعانه و ابراز وجود، برای فرد هم حق خود و هم حقوق دیگران مهم است و به حق خودش و حقوق دیگران تجاوز نمی کند.

کی منفعل است، کی قاطع؟!

کار شناسان می گویند افرادی که رفتار منفعلانه دارند، به حق و حقوق خود بی اعتنا هستند. کسانی هستند که اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی دارند. برای خودشان احترام قائل نمی شوند و دائم خودشان را کوچک و حقیر تصور می کنند و معمولا به این که توسط دیگران یا موقعیت های مختلف کنترل شوند تمایل دارند و دائم هم نسبت به دیگران احساس گناه می کنند.
اما کسانی که رفتار قاطع دارند و می توانند به خوبی ابراز وجود کنند، برعکس اعتماد به نفس  و عزت نفس خوبی دارند. برای خودشان و دیگران احترام و ارزش قائل هستند. در رفتارشان صداقت دارند. اهل سوال و پرس و جو هستند. آن ها به کسی بی احترامی نمی کنند و البته اجازه هم نمی دهند کسی به آن ها بی احترامی کند.

منطقی مخالفت کنید

اگر قرار است رفتار قاطعانه را یاد بگیرید و تحت نظر دیگران نباشید، بهتر است مخالفت منطقی را تمرین کنید. یعنی اگر با نظر دیگران مخالف هستید، تظاهر به موافقت نکنید. به جای آن که موضوع بحث را تغییر دهید اگر به نظر خودتان اطمینان دارید به صورت فعال مخالفت کنید مثلا اگر کسی از شما می خواهد کار غیر منطقی را انجام دهید از او بپرسید چرا باید این کار را انجام دهید؟

مهارت های ارتباطی را به کار بگیرید

اگر می خواهید رفتار قاطعانه را در خود افزایش دهید باید از مهارت های ارتباطی  استفاده کنید. مثلا در یک بحث حتما به صحبت افراد گوش دهید و از کلمات مورد علاقه آن ها در پاسخ استفاده کنید. ساده و روان و بدون حاشیه صحبت کنید و مواردی که برایتان سوال است را مطرح کنید و زود قضاوت نکنید.

انتظارات بی جا نداشته باشید

شما نمی توانید توقع داشته باشید تمام جمع مطابق نظر شما رفتار کنند. بنابر این لازم است حد و حدود خود را بشناسید. شما فردی هستید مثل تمام افراد دیگر. نباید در بحث از کسی انتظار بی جا داشته باشید. از افراد همان قدر توقع داشته باشید که در توانایی آنهاست. برای نظرتان دلیل بیاورید.

آرام باش و بگو...

به هیچ عنوان موقع اظهار نظر عصبانی و برافروخته نشوید و اگر در موقعیت خوب و آرامی قرار ندارید و به نظرات تان مطمئن نیستید، از اظهارنظر پرهیز کنید. اگر مدام نظرات نسنجیده بدهید، اعتماد دیگران به شما از بین خواهد رفت. یادتان باشد لبخند و روی گشاده بهترین روش برای قاطعیت سالم و درست است.

کلمه هایی که مسموم تان می کند

برای دادن نظر قاطع و درست باید چند نکته مهم را رعایت کنید. اول از همه سعی کنید کلمه «من» را کنار بگذارید. سعی کنید نشان دهید تنها به خودتان فکر نمی کنید. در جملات تان تاکید را روی هدف و منطق ماجرا بگذارید تا نشان دهید نظرتان خودخواهانه نیست. به جای استفاده از عباراتی مثل «باید»، «من می گویم» یا «من می خواهم»، از جملاتی مثل «خوشحال می شوم اگر...»، «لطف می کنید اگر...» و... استفاده کنید.

برنامه ریزی کنید

شما باید به موضوعی که درباره آن حرف می زنید کاملا مسلط باشید. مغز انسان در یک زمان مشخص توانایی پردازش مقدار مشخصی از اطلاعات را دارد. پس بهتر است پیش از صحبت کردن درباره آن خوب فکر کرده باشید و برنامه ریزی شده بحث را پیش ببرید. داشتن یک ورق یادداشت کوچک می تواند به شما کمک کند چیزی را از قلم نیندازید.
همیشه پنج حق اساسی وجود دارد:
١- تا زمانی که مزاحم کسی نباشید حق انجام هر کاری را دارید.
٢- حق دارید ارزش و مقام خود را با ابراز وجود حفظ کنید.
٣- حق دارید از دیگران تقاضا کنید و آن ها نیز حق دارند به شما بگویند نه!
۴- باید بدانید که در رابطه با دیگران مرزهایی وجود دارد که حقوق افراد در آن ها کاملا مشخص نیست اما شما همیشه این حق را دارید که مسأله را با طرف مقابلتان در میان بگذارید و آن را روشن کنید.
۵- شما حق دارید حقوق خود را به دست آورید. حقوق فردی  دیگر عبارتند از حق آری یا نه گفتن، حق ابراز احساسات، حق انتخاب، حق ایجاد تغییر، حق مالکیت بر بدن، وقت و دارایی، حق داشتن نگرش مثبت به خویشتن، حق ابراز نیاز ها و آرزو ها، حق برخورداری از احترام، حق تغییر تصمیم قبلی، حق رد تقاضا، حق برخورداری از اطلاعات و...